زمینه و هدف: پدیده گرد و غبار در کشور ما به ویژه منطقه کرمان بسیار بحرانزا و حادثهساز است. بخشی از دلایل خسارت به عدم شناخت کافی اولویت تاثیر این پدیده بر محیط زیست برمیگردد. به همین دلیل مطالعه حاضر با هدف ارزیابی و اولویتبندی اثرات گرد و غبار بر معیارهای آب، هوا، خاک، زیستبوم جانوری و گیاهی شهر کرمان جهت آگاهیدادن به شهروندان و مسئولین از خسارات ناشی از این پدیده و برنامهریزی برای کنترل آن در سال 1398 انجام شد. روش کار: نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بود. 5 معیار شامل اکوسیستم آبی، خاک، هوا، زیستبوم گیاهی و زیستبوم جانوری هر کدام با 4 زیر معیار به عنوان معیارهای سنجش تأثیرات زیستمحیطی گرد و غبار در نظر گرفته شد. برای گردآوری اطلاعات از روشهای کتابخانهای و بررسیهای میدانی (به صورت پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه) استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش کلیه متخصصین در امر محیط زیست در شهر کرمان بودند. به منظور رتبهبندی معیارهای سنجش از مدل VIKOR استفاده شد. یافته ها: از میان معیارهای مورد بررسی، معیارهای هوا، آب و خاک با استفاده از مدل VIKOR با درجه کیفیت 0، 105/0 و 351/0 به ترتیب در رتبه اول، دوم و سوم تأثیرات منفی گرد و غبار قرار داشتند. معیارهای زیست بوم جانوری و گیاهی با درجه کیفیت 656/0 در رتبه چهارم قرار گرفتند. در بین شاخصهای پژوهش، شاخص به خطر انداختن سلامت عمومی شهروندان با افزایش فلزات سنگین، تهدید منابع آب شرب شهر و افزایش بیماریهای تنفسی به ترتیب با میانگین 07/4، 04/4 و 01/4 بالاترین میانگین اثرات زیانبار گرد و غبار را به خود اختصاص دادند. نتیجه گیری: بر اساس یافتهها، از میان 5 معیار مورد بررسی، گرد و غبار بیشترین تأثیر منفی را بر روی هوای شهر کرمان و بعد از آن به ترتیب بر روی آب و خاک منطقه داشت. بنابراین مدیریت بحران شهری کرمان بر اساس اولویت به دست آمده و برنامهریزی منسجم میتواند گامهای موفقی در جهت کاهش و مقابله با پدیده گرد و غبار بردارد.
پروانک* کامران، خمیس آبادی افسانه. ارزیابی و اولویت سنجی تاثیرات گرد و غبار بر محیط زیست شهری
(مطالعه موردی: شهر کرمان). سلامت و بهداشت. 1400; 12 (2) :231-245