زمینه و هدف: در بررسی ذرات معلق هوا علاوه بر شاخصهای شیمیایی، ویژگیهای فیزیکی آنها نیز در آلودگی محیط زیست اهمیت ویژه ای دارد. لذا هدف این مطالعه، ترکیب ریخت شناسی و کانی شناختی ذرات PM_۲,۵ در هوای منطقه دوازده شهر تهران با تکیه بر تصاویرآنالیزی EDX - SEM وآنالیزهای XRD  میباشد.

روش کار: در مطالعه حاضر نمونههای ذرات PM_۲,۵ از هوای محدوده بیمارستان سینای تهران توسط frmOMNI^TMAmbient Air Sampler جمع آوری شد. بررسی ترکیب کانی شناسی، اندازه و درصد فراوانی با اندازه مشخص و در نهایت تعیین شکل ذرات توسط آنالیزهای XRD و تصاویرآنالیزی EDX-SEM انجام گرفت.

یافتهها: نتایج آنالیز EDX-SEM نشان دادند که عمده ترین عناصر در ذرات PM_۲,۵ به ترتیب اکسیژن           (۰۷/۴۳-۳۲/۳۹%)، کلسیم (۴۹/۷-۴۸/۵%)، آلومینیوم (۷۲/۵-۳۲/۵%)، آهن (۴۲/۳-۲۱/۳%)، منیزیم (۷۹/۱-۱۹/۱%)، پتاسیم (۵۷/۱-۵/۱%)، روی (۴۸/۱-۲۸/۱%) بوده و در برخی ذرات سولفور (۶۱/۴%)، سدیم (۶۶/۰-۵۱/۰%)، فلوئور (۶۱/۰%) و تیتانیوم (۵۳/۰%) نیز یافت شده اند. نتایج XRD نیز نشان داد که کانیهای اصلی این ذرات بیشتر در ۴ فاز کانیایی شامل کربنات (بیشتر کلسیت(، رسی (اسکمتیت)، سیلیکات (کوارتز) و فیلوسیلیکات (کائولینیت) قرار میگیرند. فازهای فرعی نیز شامل کانیهایی همچون موسکوییت، ایلیت، کلسیت و پولی گورسیکت میباشد.

نتیجه گیری: این عناصر بعنوان عناصری با منشا پوسته زمینی شناسایی میشوند و فعالیتهای انسانی نقش زیادی در تولید و انتشار این عناصر ندارند. در اکثر ذرات معلق، عنصر کربن نیز شناسایی شده است که درصد بالای کربن در برخی ذرات معلق نشاندهنده احتراق سوختهای فسیلی میباشد. با مقایسه نتایج XRD با نتایج حاصل از آنالیزهای SEM-EDX مشاهده شد که این نتایج با هم همخوانی و مطابقت دارد.