---

زمینه و هدف: کم‏خونی ناشی از فقر آهن یکی از شایع‏ترین کمبودهای تغذیه‏ای در سراسر جهان و از عمده‏ترین مسائل بهداشت همگانی در کشورهای توسعه‏یافته و در حال توسعه بویژه در میان کودکان و زنان است. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش بر آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی شهر خلخال در مورد کم‏خونی فقر آهن انجام شده است. روش کار: این مطالعه بصورت نیمه تجربی‏- مداخله‏ای، بر روی ۶۰۰ نفر از دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی شهر خلخال در دو گروه مداخله و کنترل (هر گروه ۳۰۰ نفر) انجام شد. ابزار گردآوری داده‏ها، پرسشنامه‏ای مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک و سئوالات سنجش آگاهی، نگرش و عملکرد بود، که قبل و ۸ هفته بعد از مداخله (آموزش بصورت سخنرانی، بحث و توزیع پمفلت در مورد کم‏خونی فقر آهن) توسط دانش آموزان تکمیل و سپس دو گروه (نتایج پیش آزمون و پس آزمون) با هم مقایسه شدند. داده‏ها با استفاده از نرم‏افزار آماریSPSS ۱۱,۵ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‏ها: نتایج مطالعه اختلاف آماری معنی‏داری بین نمرات آگاهی، نگرش و عملکرد در دو گروه بعد از مداخله نشان نداد. نتایج آزمون رگرسیون لجستیک نشان داد که شغل و تحصیلات پدر جزو عوامل پیشگویی‏کننده بودند. نتیجه‏گیری: بر اساس یافته‏های این پژوهش، اجرای برنامه آموزشی بلند مدت و استفاده از روش‏های مختلف آموزش بهداشت بخصوص آموزش‏های رسانه‏ای، برای ارتقاء آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان در ارتباط با آنمی فقر آهن پیشنهاد می‏شود.

---

زمینه و هدف: شواهد جدید و مطالعات اخیر از نقش کلسیم در متابولیسم چربی حمایت می‏کنند. از آنجایی‏که چاقی ممکن است به‏طور دقیق با نمایه توده بدن و توزیع چربی بدنی با ارزیابی دور کمر، تعریف و سنجیده شود؛ لذا هدف از مطالعه حاضر تعیین ارتباط بین دریافت کلسیم رژیمی با نمایه توده بدن و دور کمر است. روش کار: مطالعه حاضر مطالعه‏ای توصیفی- تحلیلی است که بر روی ۴۰۲ دانشجوی پسر ساکن خوابگاه‏های دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال ۱۳۸۸ صورت گرفته است. میزان دریافت کلسیم روزانه با استفاده از پرسش‏نامه کیفی تکرر مصرف غذایی برای یک سال و یادآمد ۲۴ ساعته خوراک برای سه روز غیرمتوالی ارزیابی گردید. اندازه‏گیری قد، وزن، دور کمر و نمایه توده بدن نیز صورت گرفت. برای تعیین نرمال بودن توزیع داده‏ها از تست کولموگروف اسمیرنوف و برای تعیین ارتباط بین شاخص نمایه توده بدن و دور کمر با میزان کلسیم دریافتی، از ضریب پیرسون استفاده گردید. از تست آنالیز واریانس یک طرفه برای مقایسه طبقه‏های BMI از لحاظ دریافت کلسیم استفاده گردید. یافته‏ها: میانگین (±انحراف میار) سنی دانشجویان ۰/۱۱±۱/۲۱ سال و میانگین BMI ۸/۴±۹/۲۳ کیلوگرم بر مترمربع و میانگین کلسیم دریافتی روزانه ۹/۲۷۷±۲۳/۶۲۲ میلی‏گرم بود. یک رابطه معکوس بین میزان دریافت روزانه کلسیم و BMI وجود داشت. افرادی که در رنج نرمال BMI قرار داشتند، نسبت به افرادی که دارای اضافه وزن یا چاق بودند، میزان دریافت روزانه کلسیم بالاتری داشتند. تفاوت بین کلسیم دریافتی در گروه های BMI و دور کمر از لحاظ آماری معنی‏دار بود (۰۵/۰p<). نتیجه‏گیری: یافته‏های این تحقیق حاکی از آن است که ارتباط معکوسی بین کلسیم دریافتی با نمایه توده بدن و دورکمر وجود دارد. مطالعات بیشتر برای بررسی این ارتباط در هر دو جنس و با افراد بیشترلازم است.

---

زمینه و هدف: پدیکلوزیس (آلودگی به شپش سر) یکی از انواع بیماری‏های انگلی انسان است که به عنوان یک عامل مهم سنجش سطح بهداشتی در جامعه به‏کار گرفته می‌شود. لذا جهت بررسی برخی فاکتورهای دخیل در اپیدمیولوژی پدیکلوزیس در دانش‏آموزان مدارس ابتدایی شهر ساری در استان مازندران درسال ۹۲-۱۳۹۱ مطالعه‏ای صورت گرفت. روش کار: ۴۷۱۲ دانش‏آموز ابتدایی شهرستان ساری، دختر و پسر، مورد معاینه و بررسی قرار گرفتند. نمونه‏گیری به‏صورت خوشه‏ای انجام گرفت. اطلاعات توسط پنج نفر از افراد آموزش دیده و با استفاده از پرسشنامه اطلاعاتی دانش‏آموزان که حاوی نتایج تشخیصی آلودگی به انگل و نوزاد و تخم در رابطه با متغیرهایی مانند جنسیت، پایه تحصیلی، محل سکونت و سن بودند، تکمیل و نتایج حاصله تحت آزمون آماری کای دو با ضریب اطمینان ۹۵% مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در بین ۴۷۱۲ دانش‏آموز مورد بررسی ۷۸ فرد آلوده به پدیکلوزیس شناسایی شد. شیوع آلودگی ۶۵/۱ درصد محاسبه گردید. شیوع پدیکلوزیس با متغیرهایی مانند وجود حمام، استفاده از وسایل شخصی، میزان تحصیلات والدین، داشتن مربی و رعایت بهداشت فردی و شغل پدر ارتباط معنی‏دار را نشان داد (۰۵/۰(p<. با این حال ارتباط میان شیوع پدیکلوزیس و متغیرهایی نظیر حالت مو و پایه‏های تحصیلی معنا دار نبود. نتیجه گیری: یافته‏های فوق نشان‏دهنده نقش آموزش و هدایت والدین و آموزگاران در راستای بهبود بهداشت فردی و عمومی در کاهش ابتلا به شپش سر در میان دانش‏آموزان نواحی مورد مطالعه می‌باشد.

---

هدف از این مطالعه بررسی کارایی فرایندهای فوتوکاتالیستی UV/TiO۲و UV/H۲O۲/TiO۲ در حذف آنتی بیوتیک تتراسایکلین از محلول‏های آبی می‏باشد. روش کار: این مطالعه از نوع تجربی- کاربردی بود که به‏صورت ناپیوسته در مقیاس آزمایشگاهی صورت پذیرفت و در آن تاثیر پارامترهای مختلفی از قبیل غلظت اولیه تتراسایکلین، غلظت دی اکسید تیتانیوم (TiO۲)، غلظت پراکسید هیدروژن (H۲O۲)، زمان تماس و pH مورد بررسی قرار گرفت. در تمام مراحل آزمایش حجم نمونه‏ها ۲۵۰ میلی‏لیتر در نظر گرفته شد. کلیه آزمایشات در یک راکتور ۵۰۰ میلی لیتری، در دمای آزمایشگاه (۲±۲۴ درجه سلسیوس) با استفاده از همزن مغناطیسی با سرعت۱۵۰ دور در دقیقه انجام گردید. یافته ها‏: نتایج حاصله نشان داد که pH نقش مهمی در حذف آنتی بیوتیک تتراسایکلین در فرایند UV/TiO۲ دارد. با افزایش زمان تماس و غلظت TiO۲ راندمان حذف افزایش یافت، ولی غلظت TiO۲ بیشتر از ۱ گرم در لیتر و زمان تماس بیشتر از ۹۰ دقیقه تاثیر چشمگیری در راندمان حذف نداشت. حداکثر راندمان حذف (۴/۹۱%) در ۵ = pH، غلظت TiO۲ ۱ گرم در لیتر، غلظت اولیه تتراسایکلین ۲۷ میلی گرم در لیتر و زمان تماس ۹۰ دقیقه به دست آمد. تجزیه فتوکاتالیستی تتراسایکلین به خوبی از مدل سینتیکی درجه اول کاذب (۹۹/۰= R۲) پیروی می‏کرد. افزودن H۲O۲ به میزان ۱۰۰ میلی گرم در لیتر در ۵ = pH و غلطت TiO۲ معادل ۱ گرم در لیتر منجر به حذف کامل تمامی غلطت‏های مختلف تتراسایکلین به کار رفته در این مطالعه بعد از ۳۰ دقیقه زمان تماس گردید. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که فرایند فتوکاتالیستی UV/H۲O۲/TiO۲ یک فرایند بسیار موثر بوده و می‏توان از این فرایند برای حذف آنتی بیوتیک تتراسایکلین از محلول‏های آبی استفاده نمود.

---

زمینه و هدف: در بررسی ذرات معلق هوا علاوه بر شاخصهای شیمیایی، ویژگیهای فیزیکی آنها نیز در آلودگی محیط زیست اهمیت ویژه ای دارد. لذا هدف این مطالعه، ترکیب ریخت شناسی و کانی شناختی ذرات PM_۲,۵ در هوای منطقه دوازده شهر تهران با تکیه بر تصاویرآنالیزی EDX - SEM وآنالیزهای XRD  میباشد.

روش کار: در مطالعه حاضر نمونههای ذرات PM_۲,۵ از هوای محدوده بیمارستان سینای تهران توسط frmOMNI^TMAmbient Air Sampler جمع آوری شد. بررسی ترکیب کانی شناسی، اندازه و درصد فراوانی با اندازه مشخص و در نهایت تعیین شکل ذرات توسط آنالیزهای XRD و تصاویرآنالیزی EDX-SEM انجام گرفت.

یافتهها: نتایج آنالیز EDX-SEM نشان دادند که عمده ترین عناصر در ذرات PM_۲,۵ به ترتیب اکسیژن           (۰۷/۴۳-۳۲/۳۹%)، کلسیم (۴۹/۷-۴۸/۵%)، آلومینیوم (۷۲/۵-۳۲/۵%)، آهن (۴۲/۳-۲۱/۳%)، منیزیم (۷۹/۱-۱۹/۱%)، پتاسیم (۵۷/۱-۵/۱%)، روی (۴۸/۱-۲۸/۱%) بوده و در برخی ذرات سولفور (۶۱/۴%)، سدیم (۶۶/۰-۵۱/۰%)، فلوئور (۶۱/۰%) و تیتانیوم (۵۳/۰%) نیز یافت شده اند. نتایج XRD نیز نشان داد که کانیهای اصلی این ذرات بیشتر در ۴ فاز کانیایی شامل کربنات (بیشتر کلسیت(، رسی (اسکمتیت)، سیلیکات (کوارتز) و فیلوسیلیکات (کائولینیت) قرار میگیرند. فازهای فرعی نیز شامل کانیهایی همچون موسکوییت، ایلیت، کلسیت و پولی گورسیکت میباشد.

نتیجه گیری: این عناصر بعنوان عناصری با منشا پوسته زمینی شناسایی میشوند و فعالیتهای انسانی نقش زیادی در تولید و انتشار این عناصر ندارند. در اکثر ذرات معلق، عنصر کربن نیز شناسایی شده است که درصد بالای کربن در برخی ذرات معلق نشاندهنده احتراق سوختهای فسیلی میباشد. با مقایسه نتایج XRD با نتایج حاصل از آنالیزهای SEM-EDX مشاهده شد که این نتایج با هم همخوانی و مطابقت دارد.

---

زمینه و هدف: فنل یک ترکیب سمی، سرطان‌زا در محیط زیست شناخته شده است، همچنین سبب ایجاد بو و طعم ناخوشایند در مخازن آبی است، مطالعه حاضر به تاثیر مواد شیمیایی بر کارایی خاکستر سبوس برنج بعنوان یک جاذب ارزان قیمت در حذف فنل از آب پرداخته است.

روش کار: این پژوهش یک مطالعه آزمایشگاهی مداخله‌ای بود که جهت بهبود ظرفیت جذب خاکستر سبوس، از مواد شیمیایی (MgO،CaCl_۲ ، KOH، MgCL_۲ ، NaOH، SO_۴NH_۴، NH_۴Cl،ZnCl_۲ ) استفاده شد. سپس به تاثیر پارامترهای pH، زمان تماس، غلظت اولیه فنل، دوز جاذب و دما بر میزان حذف فنل پرداخته شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که خاکستر سبوس برنج، اصلاح شده با سولفات آمونیوم، بالاترین کارایی (۸۵/۹۴%) و اصلاح نشده کمترین کارایی (۸/۵۲%) را داشت. فرایند جذب از مدل ایزوترم لانگمیر (۹۹/۰R^۲≥) و مدل سینتیکی درجه دوم (۹۹/۰R^۲≥) تبعیت می­کرد. حداکثر ظرفیت جذب بر مبنای مدل لانگمیر mg/g ۶/۶۶ حاصل گردید. مقادیر بدست آمده از متغیرهای ترمودینامیکی نیز نشان داد که جذب فنل بر روی خاکستر سبوس برنج اصلاح شده گرماده و خودبه خودی است.

نتیجه گیری: نتایج نشاندهنده این بود که سولفات آمونیوم باعث افزایش کارایی خاکستر سبوس برنج شده که این نیز به نوبه خود سبب کاهش مصرف جاذب می‌شد. بنابراین با توجه به قابل دسترس بودن سبوس برنج و سادگی اصلاح آن، این جاذب را می‌توان در صنعت آب و فاضلاب برای حذف ترکیبات فنلی به کاربرد.

---

زمینه و هدف: مدیریت نامناسب پسماندهای عفونی باعث آلودگی محیط زیست و نیز انتقال بیماری‌های مختلف از طریق تماس افراد مستعد با این نوع از پسماندها می‌شود. با توجه به مشکلات موجود در مدیریت پسماندهای عفونی، توسعه و بهبود وضع موجود مدیریت پسماند عفونی ضروری است. این مطالعه با هدف بررسی مدیریت پسماندهای عفونی مجتمع بیمارستانی امام خمینی شهر تهران و ارائه راهکارهای مناسب مدیریتی صورت پذیرفت.

روش کار: این مطالعه به‌صورت توصیفی- مقطعی و طی ماه‌های بهار و تابستان سال ۱۳۹۳ در مجتمع بیمارستانی امام خمینی شهر تهران انجام شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسشنامه مورد تایید سازمان بهداشت جهانی برای مدیریت پسماند بیمارستانی بود، که با مراجعه‌ حضوری به مجتمع بیمارستانی مورد مطالعه و مشاهده‌ موارد موجود تکمیل شد. تجزیه و تحلیل داده‌های گرد‌آوری شده توسط نرم‌افزارهای Excel و SPSS انجام شد.

یافته‌ها: میانگین پسماند عفونی تولیدی مجتمع بیمارستانی مورد مطالعه ۱۳۸۰ کیلوگرم در روز بود. میزان تولید پسماند عفونی فصل تابستان در مقایسه با فصل بهار به‌طور قابل ملاحظه‌ای بالاتر بود. تفکیک پسماند عفونی و غیرعفونی در مبداء تولید به­گونه­ای مناسب انجام نمی‌شد. بی‌خطرسازی پسماند عفونی در مجتمع درمانی مورد مطالعه، با استفاده از فناوری هیدروکلاو انجام می‌شد.

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، درصد بالای میزان تولید پسماند عفونی نشان‌دهنده‌ مشکلات موجود در مرحله تفکیک پسماند است. برای حل این معضل توصیه می‌شود برای افزایش آگاهی پرسنل در ارتباط با تفکیک صحیح پسماند بهداشتی درمانی، سمینارهای مستمر آموزشی با امتیاز بازآموزی در طول سال، برگزار گردد.          

---

زمینه و هدف: در چند دهه اخیر عوامل ناتوانی و مرگ های زودرس از بیماریهای عفونی واگیردار به بیماریهای مزمن و تحلیل برنده تغییر یافته است، تغییرات در رژیم غذایی عامل مهم انتقال بیماری از واگیر به غیرواگیر است. پیشگیری اولیه از این بیماریها از طریق مداخلات بر روی عادات و سلیقه های غذایی از دوران کودکی امکان پذیر میباشد، با توجه به کمبود مطالعات، مطالعه حاضر با هدف تأثیر یک برنامه آموزش تغذیه سالم بر خودکارآمدی دانشآموزان دختر در مدارس راهنمایی شهر شیراز، ایران، با استفاده از مدل پرسید تدوین یافته است.

روش کار: مطالعه حاضر از نوع مداخله ای و نیمه تجربی بود، ۲۱۷ دانش آموز از مدارس دخترانه هر چهار ناحیه شیراز به روش نمونه گیری طبقه بندی- خوشه ای انتخاب شدند و به صورت تصادفی و در دو گروه آزمایش (۱۰۴نفر) و شاهد (۱۰۵نفر) تخصیص یافتند. ابزار پژوهش یک پرسشنامه پژوهشگر ساخته بود که به صورت خودایفا اجرا گردید. ضریب آلفای کرونباخ برای سازه خودکارآمدی ۸۰/۰ به دست آمد. داده های پژوهش قبل و بعد از مداخله در گروههای مورد مطالعه، با استفاده از پرسشنامه مذکور جمع آوری گردید. مداخله آموزشی برای گروه آزمایش از طریق سخنرانی، بحث در گروه های کوچک، پمفلت، کتابچه آموزشی و پرسش و پاسخ اجرا شد. داده ها در نرم افزار SPSS-۱۸ با استفاده از آزمون های آماریآنالیز داده های مکرر و تی زوجی آنالیز شد.

یافته ها: میانگین تغییرات خودکارآمدی (۰۰۰۱/۰p<) در گروه مداخله پس از اتمام دوره آموزشی افزایش معناداری را نشان داد.

نتیجه گیری: موفقیت آمیز بودن این مطالعه نشان داد که مداخله آموزشی مبتنی بر مدل پرسید در بهبود خودکارآمدی رفتار تغذیه ای دانش آموزان مؤثر بوده است، از این رو استفاده از این مدل برای طراحی مداخلات آموزشی پیشگیریکننده مناسب به نظر میرسد.

---

زمینه و هدف: آزمایش پاپ اسمیر روش غربالگری موثری جهت تشخیص اولیه سرطان دهانه رحم می باشد. لذا این مطالعه­ با هدف مقایسه تاثیر آموزش فردی و گروهی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی بر باور و عملکرد زنان بوشهری در رابطه با تست پاپ اسمیر انجام شده است.

روش کار: این مطالعه کارآزمایی بالینی شاهددار بر روی ۱۵۰ نفر از زنان در سه گروه آموزش فردی، گروهی و شاهد انجام گرفت. برنامه آموزشی در گروه آموزش گروهی طی دو جلسه و در گروه آموزش فردی در یک جلسه اجرا شد. هر سه گروه در اولین مراجعه کتابچه آموزشی دریافت کردند. جمع آوری اطلاعات توسط پرسشنامه صورت گرفت به طوری که علاوه بر شروع مطالعه، یک هفته و سه ماه بعد پرسشنامه ­ها توسط نمونه های هر سه گروه تکمیل شد. انجام تست پاپ اسمیر در سه گروه در ابتدا و سه ماه بعد از مداخله بررسی گردید. بعد از جمع آوری اطلاعات، داده‌ها توسط نرم افزار SPSS با استفاده از آزمون‌های آماری مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته ها: در این مطالعه سه گروه از نظر کلیه متغیرهای جمعیت شناختی و همچنین میانگین نمره آگاهی و تک تک سازهها قبل از مداخله تفاوت آماری معناداری نداشتند. بعد از مداخله در سه گروه، نمره آگاهی تغییرات معنی‌دار وجود داشت (۰۰۱/۰>p). از سازه های مدل، موانع درک شده پس از مداخله تفاوت معنی‌داری بین سه گروه داشت (۰۰۱/۰>p). قبل از مداخله هیچ یک از شرکت کنندگان تست پاپ اسمیر را انجام نداده بودند اما سه ماه پس از مداخله در گروه آموزش گروهی ۴۲ نفر (۷/۸۵%)، در گروه آموزش فردی ۴۴ نفر (۷/۹۱%) و در گروه شاهد ۴ نفر (۲/۸%) تست مورد نظر را انجام داده بودند (۰۰۱/۰>p).

نتیجه گیری: برنامه آموزشی مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی به هر دو صورت فردی و گروهی جهت تشویق زنان به انجام آزمایش پاپ اسمیر موثر بوده و با توجه به هزینه اثربخشی، اجرای آموزش به صورت گروهی مناسب تر به نظر می رسد.

---

زمینه و هدف: مصرف سیگار و قلیان از مشکلات بهداشت عمومی به شمار می‌رود. تحقیقات متعددی در زمینه شیوع مصرف سیگار، قلیان و عوامل مرتبط با آن انجام شده است. اما در پژوهش‌های اندکی به بررسی استعمال و علل گرایش به مصرف سیگار و قلیان در بین دانشجویان تربیت بدنی پرداخته شده است. لذا هدف پژوهش حاضر، بررسی فراوانی مصرف و علل گرایش به مصرف سیگار و قلیان در بین دانشجویان پسر و دختر تربیت بدنی دانشگاه کردستان میباشد.

روش کار: این مطالعه به صورت توصیفی- مقطعی به روش تصادفی طبقه بندی شده و با استفاده از پرسشنامه استاندارد PDUQ ^۱ بر روی جمعیت دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه کردستان (۱۲۸ نفر پسر و۱۶۰ نفر دختر) در سال تحصیلی ۹۳-۱۳۹۲ انجام گردید. برای تحلیل داده­ها از SPSS-۱۷ استفاده شد و با بکارگیری روش­های آمار توصیفی و استنباطی شامل کلموگراف اسمیرنف و T-test در سطح معنی­داری ۰۵/۰p< مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته­ ها: نتایج نشان داد که میزان مصرف سیگار و قلیان در بین دانشجویان تربیت بدنی پسر به ترتیب شامل ۲۵ و ۲/۱۷ درصد و در بین دانشجویان دختر تربیت بدنی به ترتیب شامل ۲۵/۱۱ و ۵/۷ درصد بوده است. همچنین مصرف سیگار و قلیان در پسران بیشتر از دختران بود و این اختلاف از لحاظ آماری معنی­دار می­باشد (۰۰۱/۰ p<).

نتیجه­ گیری: مهم­ترین دلایل بالا بودن مصرف سیگار و قلیان در این مطالعه در گروه پسران ارتباط صمیمانه با دوستان سیگاری و در گروه دختران تفریح و سرگرمی بود، بنابراین ضرورت اجرای برنامه­های آموزشی مناسب، برگزاری مسابقات متنوع ورزشی و نیز اردوهای علمی و سیاحتی مفید در سطح دانشگاه به منظور پیشگیری از مصرف سیگار و قلیان منطقی به نظر می­رسد.

---

زمینه و هدف: فلزات سنگین موجود در خاکهای سطحی شهرها ناشی از منابع مختلف (مانند ترافیک، انتشارات صنعتی، فرسایش ناشی از ساختمان ها و...) میتواند از طریق تنفسی و پوست در بدن انسان تجمع یافته و برای سلامتی خطرساز باشد، بنابراین هدف از این مطالعه بررسی وضعیت آلودگی فلزات سنگین و ارزیابی کیفیت خاکهای شهری در شهر زاهدان بود.

روش کار: در این مطالعه که یک مطالعه توصیفی- مقطعی بود، غلظت فلزات سنگین در خاکهای سطحی شهر زاهدان در اوایل پائیز سال ۱۳۹۲ مورد بررسی گرفت. در این مطالعه، نمونه­ها با جاروکردن سطح زمین در مناطق مختلف (پنج منطقه) برداشت شدند. برای نمونه برداری در هر نقطه محل نمونه برداری، ۵ نمونه به صورت تصادفی برداشت می­شد و سپس با هم مخلوط میشد تا یک نمونه کاملاً مخلوط بدست آید که در مجموع ۵۰ نمونه مخلوط از تمام مناطق برداشت شد. نمونه­ها پس از انتقال به آزمایشگاه در معرض هوا خشک شدند و پس از هضم شدن با مخلوط اسیدی، غلظت فلزات کادمیم، کروم، مس، نیکل، سرب و روی با دستگاه ICP اندازه گیری شد.

یافته ها: نتایج آنالیز نمونه­ها نشان داد درکلیه مناطق مورد مطالعه این تحقیق شامل پارک شهری، مناطق تجاری، مناطق پر ترافیک، مناطق مسکونی و شهرک صنعتی، مقدار غلظت فلزات کادمیم، کروم، مس، نیکل، سرب و روی به ترتیب ۰۶/۰±۱/۰، ۹۶/۶±۵۳/۳۷، ۲۵/۱۰±۶۸/۲۹، ۵۳/۸±۰۹/۵۱، ۵۲/۶±۳۷/۲۸ و ۹۴/۲۵±۳۰/۱۸۴ میلی گرم در کیلوگرم خاک بود. در تمام مناطق شهر زاهدان (بجز مناطق مسکونی) غلظت متوسط فلزات کادمیم، کروم، مس، نیکل، سرب و روی از مقدار غلظت زمینه (حاشیه شهر) بیشتر بود.

نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که کاربری زمین تاثیر به سزایی در افزایش غلظت فلزات سنگین در خاک سطحی شهر زاهدان دارد. بیشترین غلظت فلزات در مناطق تجاری و مناطق پرترافیک بدست آمد که تردد وسایل نقلیه بالاتری در مناطق فوق وجود داشت، بنابراین کاهش ترافیک و بهبود سیستم حمل و نقل عمومی در مناطق مذکور میتواند منجر به بهبود کیفیت خاک در این مناطق شود.

---

زمینه و هدف: شناخت اپیدمیولوژی و تعیین روند بروز سرطانها میتواند در برنامه ریزی و سیاست گذاری برای کنترل آنها موثر باشد. با توجه به مشخص نبودن روند بروز سرطانها در استان قم، این مطالعه با هدف تعیین روند زمانی بروز سرطانها در استان قم طی یک دوره هشت ساله (۹۳-۱۳۸۶) صورت گرفت.
روش کار: این مطالعه بصورت مقطعی توصیفی تحلیلی بر روی ۵۳۵۹ مورد سرطان در استان قم طی سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۳ انجام گرفت. برای انجام این مطالعه از اطلاعات سیستم کشوری ثبت سرطانها استفاده شد. در این سیستم، اطلاعات انواع سرطانهای تشخیص داده شده، جمع آوری و وارد نرم افزار ثبت سرطان میشود. کدگذاری نوع سرطان بر اساس ICD-O۲ (International classification Disease) انجام شد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده ازSPSS-۱۶ و آزمونهای آماری T مستقل و کای اسکوئر انجام شد.
یافتهها: میزان بروز سرطانها طی سالهای مورد بررسی به ترتیب برابر ۲۵/۳۷، ۷۵/۲۴، ۱۶/۴۰، ۰۴/۲۴، ۴۹/۳۲، ۲۷/۴۴، ۲۸/۵۰ و ۵۵/۴۳ در یک صد هزار نفر برآورد گردید. بیشترین سن بروز سرطان در این مطالعه در گروه سنی ۵۵ ساله و بالاتر بود. موارد سرطان در مردان بیشتر از زنان بود. شایع ترین سرطانها در مردان به ترتیب سرطان پوست (۱/۱۹%) و سرطان معده (۷/۱۴%) و در زنان سرطان پستان (۹/۲۷%) و سرطان پوست (۸/۱۴%) بود.
نتیجه گیری: با اینکه روند بروز سرطان در استان قم تابع نظم خاصی نیست ولی در سالهای اخیر سیر صعودی داشته است. لذا اجرای صحیح برنامههای غربالگری و تشخیص زودرس و آموزش همه گروههای جامعه در خصوص عوامل خطر و علایم و نشانههای سرطان ضروری میباشد.

---

زمینه و هدف: رنگ گوگردی B یکی از رنگ‫های صنعتی مورد استفاده در صنایع نساجی می‫باشد که به مقدار زیاد در طی فرآیندهای صنایع نساجی وارد فاضلاب این صنایع می‫شود. در این تحقیق به مطالعه تجزیه فتوکاتالیستی رنگ گوگردی B با استفاده از نانوذره اکسید روی (ZnO) به عنوان کاتالیست در محیط آبی تحت تابش اشعه UV پرداخته شده است.
روش کار: در این مطالعه آزمایشگاهی که از یک راکتور به حجم ۸/۲ لیتر استفاده شد، اثر فاکتورهای بهره برداری از قبیل مقدار فتوکاتالیست (۱/۰ تا mg/l ۴۰۰۰)، غلظت رنگ (۱ تا mg/l ۴۰۰) و pH اولیه (۱۱-۳) در شدت تابش ثابت UV بر راندمان حذف رنگ مورد بررسی قرار گرفتند. غلظت رنگ توسط دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج nm ۵۵۰ قرائت شد.
یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که افزایش pH باعث افزایش راندمان حذف رنگ از ۲۸ درصد در ۳ pH= تا ۹۰ درصد در ۱۱ pH= می شود. افزایش غلظت اولیه رنگ تاmg/l ۴۰۰ باعث کاهش راندمان حذف رنگ از ۹۴ به ۵۷ درصد می‫شود. افزایش دوز کاتالیست تا نسبت کاتالیست به رنگ برابر با mg/l ۳ در غلظت‫های پایین رنگ، باعث افزایش حذف رنگ تا ۹۴ درصد شد و بعد از این نسبت، تاثیر در حذف ناچیز بود.
نتیجه گیری: وجود همزمان کاتالیست و تابش نور UV برای تجزیه بیشتر رنگ ضروری می‫باشد. افزایش مقدار pH می‫تواند باعث تولید بیشتر رادیکال هیدروکسیل شود که می‫تواند باعث افزایش حذف رنگ شود. افزایش غلظت اولیه رنگ باعث عدم نفوذ مناسب نور به داخل محلول شده و در نتیجه حذف رنگ کاهش می‫یابد. افزایش مقدار نانوذره باعث افزایش وجود سایت‫های فعال در جهت تولید بیشتر رادیکال هیدروکسیل می‫شود.

---

زمینه و هدف: سم ماده­ای است که دارای منشأ گیاهی، حیوانی و شیمیایی بوده که در مقادیر معینی باعث اختلال و یا توقف فعل و انفعالات حیاتی بطور موقت یا دائم می­گردد. با توجه به اینکه نگهداری و کاربرد آفت­کش­ها در منزل عمدتاً توسط زنان انجام می­گیرد؛ احتمال ایجاد مشکل بهداشتی برای زنان و حتی کودکان در اثر سمپاشی در منازل بیشتر است. لذا این مطالعه با هدف تعیین میزان آگاهی، نگرش و عملکرد زنان شهر یزد در رابطه با مخاطرات بهداشتی، روش صحیح نگهداری و کاربرد آفت­کش­ها در منزل انجام شده است.
روش کار: این مطالعه یک پژوهش توصیفی است. جامعه مورد بررسی در این مطالعه ۴۶۵ نفر از زنان شهر یزد بودند که به روش نمونه­گیری خوشه ای انتخاب شدند. پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش محقق ساخته بوده و شامل متغیرهای جمعیتی (سن، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی، شغل، نوع منزل)، سؤالات مربوط به سنجش آگاهی، نگرش و عملکرد زنان می­باشد. در نهایت داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS-۱۶ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: مطابق با نتایج بدست آمده، اکثر افراد مورد مطالعه دارای سطح تحصیلات لیسانس و بالاتر بودند. بیشتر افراد خانه دار بوده و در خانه­های ویلایی زندگی می­کردند. میانگین نمره آگاهی، نگرش و عملکرد به ترتیب برابر با ۴/۲±۰۲/۹، ۴/۴±۵۲/۳۳، ۳/۵±۶۰/۳۸ بدست آمد. نتایج نشان داد که ۴/۱۷درصد افراد، آموزش در زمینه نحوه نگهداری و مخاطرات بهداشتی آفت­کش­ها را از تلویزیون دریافت می­کنند. ۲/۲۳ درصد زنان بیشترین منبع مطالعاتی خود را اطلاعات موجود روی ظرف یا بسته بندی سم اعلام کردند.
نتیجه‌گیری: نتایج بدست آمده از مطالعه حاضر حاکی از آن است که میزان آگاهی اکثر زنان شهر یزد در زمینه مخاطرات بهداشتی، روش صحیح نگهداری و کاربرد آفت­کش در منزل در محدوده متوسط قرار دارد و این امر باعث شده است عملکرد اکثر آنان نیز در محدوده متوسط قرار گیرد ولی با توجه به اینکه نگرش اکثر افراد در محدوده خوب قرار داشته است، می توان با افزایش آگاهی افراد، عملکرد آنها را به نحو مناسبی افزایش داد.

---

زمینه و هدف: در سال‫های اخیر حضور مواد آلی طبیعی که بعنوان عمده ترین آلاینده‫های آب‫های سطحی تامین کننده آب شرب محسوب می‫شوند، بطور فزاینده ای در حال افزایش می‫باشد. در نتیجه نیاز ضروری جهت ارزیابی اثرات بیولوژیکی این ترکیبات روز بروز افزایش می‫یابد. از طرفی جلبک‫ها با چرخه رشد کوتاه، قابلیت کشت جداگانه و حساسیت بالا نسبت به سموم، از مهمترین گونه‫ها در ارزیابی اثرات بیولوژیک سموم در محیط زیست می‫باشند. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیرات اسید هیومیک در غلظت‫های مختلف (mg/l۳۲-۴) بر رشد و تغییرات رادیکال‫های فعال اکسیژن در جلبک کلرلا می‫باشد.
روش کار: سلول‫های جلبکی گونه کلرلا با تراکم نسبی ۱۰^۵×۱ سلول در هر میلی لیتر و غلظت‫های مختلف اسیدهیومیک به محیط کشت اضافه گردید. تعداد جلبک‫ها بصورت روزانه شمارش و میزان گونه‫های اکسیژن فعال درون سلولی، توسط آزمون فلوریمتریک بررسی شد.
 یافته ها: اسید هیومیک در غلظت های کم (mg/l ۴) در مدت ۴۸ ساعت سبب افزایش معنی‫دار رشد جلبک‫ها گردید (۰۵/۰>p)، اما غلظت‫های بالاتر (mg/l ۸≤) و بعد از مدت ۷۲ ساعت، اثر سمی بر روی جلبک نشان داد. همچنین در حضور اسیدهیومیک، مقدار ROS درون سلولی نسبت به گروه کنترل بطور معنی‫داری افزایش یافت (۰۵/۰>p).
 نتیجه گیری: بنظر می‫رسد اسیدهیومیک اثر استرس اکسیداتیو بر روی جلبک کلرلا داشته و اثرات آن بصورت کاهش درصد رشد نسبی و ضریب ثابت رشد جلبک‫ها و افزایش تولید ROS درون سلولی جلبک قابل مشاهده است

---

زمینه و هدف: حضور فلزات سنگین در لجن فاضلاب شهری، استفاده از آن را به عنوان اصلاح کننده خاک محدود می‫کند. هدف از این مقاله امکان حذف فلزات سنگین Cu، Zn، Cd و Pb از لجن فاضلاب شهری با استفاده از باکتری اسیدوتیوباسیلوس فرواکسیدانت بود.
روش کار: در این مطالعه تجربی، نمونه لجن از تصفیه خانه فاضلاب شهر شیراز جمع آوری شد. شستشوی بیولوژیکی لجن در ظروف ۲۵۰ میلی لیتر حاوی ml۱۰۰ لجن تازه، ۱۵میلی لیتر محیط کشت حاوی باکتری اسیدوتیوباسیلوس فرواکسیدانت و آهن با غلظت gr / l ۴-۱ در دمای ۲۸ درجه سانتیگراد و دور rpm ۱۸۰ انجام شد و مقدار حذف فلزات سنگین توسط دستگاه پلاروگراف پایش گردید.
یافته ها: شرایط بهینه برای حذف فلزات سنگین در این روش، زمان ماند ۵ روز و غلظت آهن  gr/l۲ به دست آمد. تحت این شرایط، ۸۰ درصد کادمیوم، ۷۸ درصد سرب، ۸۷ درصد روی و ۹/۶۹ درصد مس از لجن حذف شد. همچنین میزان آبگیری لجن به ۹۹ درصد افزایش یافت. غلظت باقی مانده روی، کادمیوم، سرب و مس در لجن بعد از شستشوی بیولوژیکی به ترتیب ۷۸۳، ۱، ۱۸ و ۶۰۷ میلی گرم بر کیلوگرم بود که در محدوده استانداردهای لازم EPA برای کشاورزی می باشد.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد روش شستشوی بیولوژیکی توسط باکتری تیوباسیلوس می تواند به عنوان روشی مناسب برای حذف فلزات سنگین و افزایش کارایی آبگیری لجن کاربرد داشته باشد.

---

زمینه و هدف: بیماری­های ناشی از کار، حجم بسیار زیادی از مشکلات جامعه را به خود اختصاص داده­است. ازنظر متخصصین طب کار، بیماری­های شغلی به عنوان یک عامل تهدید­کننده زندگی کارگران تلقی می­شود. این مطالعه با هدف اندازه­گیری آلودگی هوا به ذرات معلق و ارزیابی ریسک بهداشتی مواجهه با _۵/۲PM و _۱۰PM در صنعت نساجی انجام شد.
روش کار: پژوهش به صورت تحلیلی- مقطعی در سالن­های ریسندگی- بافندگی و چاپ- استنتر یک کارخانه نساجی انجام شد. نمونه­برداری با استفاده از دستگاه Particle Mass Counter مدل TES ۵۲۰۰ برای اندازه­گیری تراکم جرمی و تعداد ذرات محیطی صورت گرفت. ارزیابی ریسک بهداشتی مواجهه پوستی، گوارشی و استنشاقی با _۵/۲PM و _۱۰PM به روش پیشنهادی EPA انجام شد.
یافته ها: نتایج نشان داد بیشترین تراکم جرمی ذرات در سالن ریسندگی- بافندگی و بیشترین تراکم تعداد در سالن استنتر- چاپ است. در هر دو سالن تراکم متوسط جرمی مجموع ذرات پایین­تر از حدود مواجهه شغلی برای گرد و غبار کلی تعیین گردید. نتایج دیگر نشان داد با افزایش قطر، تراکم جرمی ذرات افزایش­یافته و به دنبال آن، تراکم تعداد آن­ها کاسته می­شود. شاخص خطر برای ریسک­های غیرسرطانی مواجهه با _۵/۲PM و _۱۰PM کوچکتر از یک و ریسک­های سرطانی کوچکتر از ^۶-۱۰ محاسبه گردید.
نتیجه گیری: اگرچه ریسک­های سرطانی و غیرسرطانی مواجهه با _۵/۲PM و _۱۰PM در سالن­های خط تولید قابل قبول محاسبه گردید، ولی این ذرات به واسطه ماهیت شیمیایی خود ممکن است اثرات بهداشتی نامطلوبی بر سلامت کارکنان داشته باشند.
 

---

زمینه و هدف: یکی از مهمترین عوامل تشکیل دهنده الگوی غذایی جامعه مجموعه عادات و فرهنگ تغذیه ای افراد آن جامعه است. تئوری شناخت اجتماعی، چهارچوبی را برای شناخت رفتار در بافت خانواده فراهم می‫کند و بیان می‫کند رفتار، از جمله رفتار تغذیه ای ناشی از عوامل فردی و محیطی است. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل مرتبط با مصرف غذاهای فوری بر اساس تئوری شناخت اجتماعی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر بجنورد انجام شد.
روش کار: این مطالعه توصیفی تحلیلی در سال ۱۳۹۶ با شرکت ۴۵۰ زن مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر بجنورد انجام شد. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه ای سه قسمتی شامل مشخصات فردی، سوالات بسامد مصرف در طول یک هفته گذشته و سوالات مربوط به سازه های تئوری شناخت اجتماعی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-۲۰ و آزمون‫های آماری ضریب همبستگی اسپیرمن، کروسکال والیس، آنالیزواریانس یک‫طرفه، رگرسیون خطی با سطح معنی‫داری ۵ ۰/۰ p<انجام گردید.
یافته ها: میانگین سن افراد مورد بررسی ۸۵/۷±۵۹/۲۹ سال بود. ۶/۶۲ درصد از زنان در هفته گذشته حداقل یکبار از غذای فوری استفاده کرده بودند. بین سن و بسامد مصرف غذای فوری رابطه منفی معنی دار آماری وجود داشت. زنان دانشجو نسبت به زنان شاغل و خانه دار به طور معنی داری مصرف غذای فوری بیشتری داشتند (۰۰۱/۰>p). سازه های مختلف تئوری شناخت اجتماعی ۲/۱۷درصد از واریانس مصرف غذاهای فوری را در زنان مورد مطالعه تبیین نمودند. به طوری که سازه های آگاهی تغذیه ای (۰۰۱/۰p=) و فراهمی (۰۰۱/۰p<) سهم معنی داری در مصرف غذاهای فوری داشتند.
 نتیجه گیری: در این مطالعه مصرف غذای فوری در افراد شاغل، دانشجو و افراد با سن بالاتر بیشتر بود و بسامد مصرف غذای فوری در افراد با آگاهی بالاتر، کمتر بود. با توجه به این نتایج، طراحی مداخلات آموزشی جهت ایجاد آگاهی بهداشتی در افراد از سنین پایین و فراهم کردن گزینه های سالم تغذیه ای برای زنان، می تواند اثرات مطلوبی در جهت انتخاب های بهتر تغذیه ای داشته باشد.
 

---

زمینه و هدف: سلامت واحد تلاشی یکپارچه از چندین رشته در سطوح مختلف برای دستیابی به بالاترین سطح سلامت برای انسان، حیوانات و محیط زیست می‫باشد.این مطالعه با هدف تعیین میزان تعهد پذیری در سلامت واحد و برخی عوامل مؤثر بر آن در دانشجویان،کارکنان و اساتید دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده است.
روش کار: این مطالعه توصیفی- همبستگی ازنوع مقطعی بوده است که با مشارکت ۲۹۶ نفر از اعضای هیات علمی، کارکنان و دانشجویان دانشکده بهداشت و پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد. داده هـــا با استفاده از پرسشـــنامه محقق ساخته جمع آوری گردید و با نرم افزار SPSS-۲۲ و آزمون‫های آماری آنوا یک‫طرفه و تی مستقل و ضریب همبستگی پیرسون در سطح معنی داری ۰۵/۰ p< مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: میانگین نمره کسب شده در حیطه نگرش برابر ۲±۹۰/۲۲، در حیطه عملکرد برابر ۵۹/۴±۹۳/۲۷، در حیطه پایبندی برابر ۹۸/۵±۲۸/۲۶ و در تعهد پذیری  برابر ۳۵ /۱۱±۱۲/۷۷ بود. ۱۰/۳۵ درصد از افراد در تعهد پذیری دارای وضعیت مطلوب بودند. میانگین نمره عملکرد، پایبندی و تعهد پذیری با سمت افراد شرکت کننده و مقطع تحصیلی دانشجویان ارتباط معنی‫داری را نشان داد (۰۵/۰p<).
نتیجه گیری: با وجود اینکه درصد زیادی از افراد مورد مطالعه دارای نگرش مطلوب در مورد تعهدپذیری در سلامت واحد بودند ولی این نگرش مطلوب نتوانسته است بر روی عملکرد، پایبندی و در نهایت در تعهدپذیری در سلامت واحد افراد تاثیر زیادی داشته باشد، لذا عوامل دیگری هم می‫تواند در تعهدپذیری در سلامت واحد دخیل باشند.

---

مقدمه و هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی موانع و تدوین چشم اندازها ی توسعه گردشگری پزشکی تهران جهت جذب بیشتر این دسته از گردشگران با رویکرد یکپارچه سازی خدمات نگارش یافت.
روش کار: این پژوهش یک مطالعه اکتشافی با ترکیبی از روش‌های کیفی و کمی بود که جامعه آماری آن از یک گروه      ۸ نفره و ۲۰ نفر از اساتید، خبرگان و مسولان حوزه گردشگری سلامت با روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. در این پژوهش از ابزار پرسشنامه و مصاحبه اســــــتفاده شد. جهــت تجزیــه و تحلیــل داده هــا از نرم‌افزار ۱۸-MAXQDA، تکنیک‫هــای تصمیم گیری چندمعیاره (دیمتـل فــازی و فرایند تحلیل سلسله مراتب) و SWOT استفاده شـد.
یافته ها: طبق یافته ها معایب و چالش‌های توسعه گردشگری پزشکی تهران مشتمل بر ۷ عامل ۱۱ گویه و ۴۵ زیرگویه شناسایی و با ارائه ارتباط جنبه های مختلف، نقش موثر هر یک  در جلوگیری از تبدیل شدن تهران به عنوان قطب پایدارگردشگری پزشکی در منطقه و آسیا ارزیابی شد که به ترتیب عبارتند از زیر ساخت ها و مقررات (۱۷۷/۰)، دسترسی به اطلاعات (۱۶/۰)، ارتباطات و بازاریابی (۱۵۲/۰)، کیفیت (۱۳۴/۰)، عوامل محیطی (۱۲۹/۰)، پدافند غیرعامل و موانع بین المللی (۱۲۴/۰).
نتیجه گیری: ضعف سیاست های مدیریتی نظارتی، فقدان زیرساخت‫های قانونی و مالی مناسب، عدم شفافیت هزینه های درمانی و فقدان یک سیستم قابل اعتماد برای اجرای استانداردسازی قیمت به همراه عدم برنامه های شفاف و عملی برای ورود و رقابت و بی توجهی به پتانسیل همسایگان از جمله چالش های اساسی ایران و تهران در زمینه گردشگری پزشکی است. جهت تقویت نقش های فراملی تهران وظیفه دولت از طریق سیاستگذاری ها و بخش های فعال در این حوزه از طریق ابتکارات خود در راستای بهبود رقابت پذیری و بازاریابی مدرن در کنار هماهنگی و جامعیت خدمات ارائه شده به این بیماران بسیار حایز اهمیت است.