آزاده وزیری، نوید قنواتی*، احد نظرپور، تیمور بابایی نژاد،
دوره ۱۱، شماره ۵ - ( زمستان ۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی خاک به فلزات سنگین به عنوان یک خطر جدی برای سلامت انسان و محیط زیست به شمار می‌آید. هدف از مطالعه حاضر بررسی خطر فلزات سنگین (سرب، نیکل، روی، مس، کادمیوم، کروم، آرسنیک، وانادیوم و کبالت) در خاکهای سطحی استان خوزستان (سال ۱۳۹۷) بود.
روش کار: این تحقیق یک مطالعه تجربی- کاربردی بود. جهت نیل به هدف تعداد ۸۷ نمونه از خاکهای سطحی استان خوزستان برداشت و با استفاده از طیف سنجی جرمی پلاسمایی جفت شده القایی (ICP-MS) آنالیز گردید. سطح آلودگی فلزات سنگین (سرب، نیکل، روی، مس، کادمیوم، کروم، آرسنیک، وانادیوم و کبالت) بر اساس شاخصهای محیط زیستی برآورد شد. همچنین الگوی مکانی غلظت فلزات در خاکهای سطحی در محیط GIS-۱۰,۲ تهیه شد.
یافته ها: میانگین غلظت فلزات سنگین آرسنیک، کادمیوم، کبالت، کروم، مس، نیکل، سرب، وانادیوم و روی به ترتیب ۲۲/۳، ۳۱/۰، ۴۰/۹، ۶۷/۴۲، ۹۲/۲۳، ۳۴/۶۶، ۰۹/۹، ۵۶/۳۵ و ۶۶/۴۶ (mg/kg) بدست آمد. میانگین غلظت تمام فلزات سنگین به جز کبالت چندین برابر بیشتر از مقدار زمینه (غلظت در پوسته زمین) بود. بر اساس میانگین فاکتور غنی شدگی (EF) در منطقه مورد مطالعه، فلزات سنگین کبالت، کادمیوم و روی دارای آلودگی بسیار بالایی بودند. بر اساس ارزیابی شاخص جامع آلودگی نمرو (NIPI) ۹۸/۴۰ درصد نمونه ها در سطح آلودگی متوسط و ۵۴/۱۹ درصد نمونهها دارای درجه آلودگی بالا گزارش شدند.
نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از شاخصهای محیط زیستی نشان داد که منبع آلودگی فلزات مورد مطالعه فعالیتهای انسانی از قبیل ترافیک، سوختن سوختهای فسیلی، مصرف بیرویه کودهای شیمیایی، ورود فاضلابهای شهری به خاک، وجود صنایع نفتی در منطقه و حضور گازهای خارج شده از صنایع فلزی نظیر صنایع فولاد در منطقه مورد مطالعه است.
